مردم آمريكا سالهاست به نگاههاي بي پرواي ميليونها ابزار جاسوسي در زندگي
خصوصيشان عادت كرده اند. آمريكاييها سالهاست كه مي دانند اگر كتابهاي
فهرست سياه اف‌بي‌آي را از كتابخانه اي امانت بگيرند يا از كتابفروشي اي
بخرند، نام و مشخصات آنها، خود به خود، در اولويتهاي حساسيت برانگيز
اف‌بي‌آي قرار مي گيرد.
اما
مردم جهان هم از اين حضور ناخوانده آمريكاييها در حريم خصوصيشان آزرده
خاطرند. در 23 فوريه سال 2000 ميلادي، پارلمان اروپا گزارش تكان دهنده اي
را منتشر کرد كه جهانيان را در هاله اي از حيرت فرو برد. در اين روز، به
دنبال اختلافات تجاري اتحاديه اروپا با آمريكا، پس از شصت سال، پروژه
جاسوسي سري "اشلون" (ECHELON) فاش شد.
اشلون نام رمز يك سيستم
جاسوسي جهاني است كه آژانس امنيت ملي آمريكا (NSA) آن را طراحي كرده است و
علاوه بر آمريكا، كشورهاي انگليس، كانادا، استراليا و نيوزيلند در آن شركت
دارند.
طبق آخرين گزارشها، سيستم جاسوسي اشلون از 120 ماهواره
ارتباطاتي، اكتشافي و نظارتي تشكيل شده كه در مدارهاي ثابتي دور زمين مي
گردند. علاوه بر اين ماهواره ها، تعداد بسيار زيادي گيرنده هاي زميني در
نقاط مختلف دنيا نصب شده است تا نقاط كور ماهواره ها را پوشش دهند.
اين
ماهواره ها و گيرنده ها وظيفه دارند روزانه حدود سه ميليارد تماس تلفني،
فاكس و ايميل را ذخيره كرده، به رايانه هاي مادري كه در اين پنج كشور وجود
دارند، انتقال دهند. اين اطلاعات پس از ترجمه خودكار به زبان انگليسي، تحت
يك پردازش محتوايي دقيق قرار مي گيرد. نرم افزارهاي قدرتمند اشلون به
فهرستي از واژه هاي كليدي مجهزند كه در صورت يافت شدن هر يك از آن واژه ها
در متن گفتگوهاي تلفني يا فاكس و ايميل، پرونده ويژه اي براي آن اطلاعات
تشكيل مي شود و با تحليل محتواي بقيه مطالب آن پرونده، ميزان اهميت خبر
ذخيره شده مشخص مي شود و به آژانس اطلاعات امنيت ملي آمريكا ارسال مي‌شود
تا اقدامات جاسوسي بعدي درباره آن صورت گيرد.
بيشترين توجه سيستم
اشلون به كشورهاي اروپايي است. اين سيستم جاسوسي، در سال 1948 ميلادي به
وجود آمده است. در آن سال، پنج كشور آمريكا، انگليس، كانادا، استراليا و
نيوزيلند تصميم مي گيرند براي مبارزه با نفوذ شوروي، پيمان جاسوسي "اوكوسا"
(UKUSA) را به امضا برسانند. سيستم جاسوسي جهاني اشلون فرزند اين پيمان
محرمانه شصت ساله است.
هيچيك از مقامات آمريكايي حاضر نشدند با فرستادگان ويژه پارلمان اروپا ديدار كنند و درباره سيستم اشلون، توضيحات بيشتري بدهند.
نكته
جالبتر اينجاست كه يكي از اهداف مهم اين سيستم بسيار پيچيده جاسوسي، يافتن
اسامه بن لادن بوده است. پروژه اي كه بيش از چهار سال است، به شكست
انجاميده است.
اشلون چگونه عمل می‌کند؟
سيستم
كار اشلون بدين صورت است كه يك مجموعه كليد واژه كلي دارد و پس از آنكه
موردي نزديك به اين كليد واژه مبادله شد بلافاصله سيستم اصلي فعال شده و
اقدامات بعدي را انجام مي دهد. اين كليد واژه از كد ها و كلمات رمز خاصي
پيرويي مي كند.
اتحاديه اروپا بر اساس گزارش هاي منتشر شده به واسطه
وجود اشلون ضررهاي مالي بسياري را متحمل شده است. با اين حال بسياري از
كشور ها از اطلاعات اشلون به نفع خود استفاده مي کنند. حوزه فعاليت اشلون
بسيار گسترده است. اين شبكه تار گونه در مسائل سياسي، اقتصادي، فرهنگي و...
مهارت داشته ولي نقطه توجه و تمركز آن بيشتر بر روي مسائل صنعتي و تجاري
در حوزه اقتصاد است.
امروزه فعاليت سيستم جمع آوري اكترونيك اشلون
براي همه آشكار شده است و اكثر كشورها در جهت مقابله با آن دست به اقداماتي
زده اند. شايد بتوان يكي از راه هاي مقابله با آن را دقت در برقراري
ارتباطات دانست. اما فرهنگ سازي و دادن اطلاعات كامل تر در خصوص اشلون مي
تواند باعث افزايش آگاهي هاي جامعه جهاني شود.
براي اولين بار
اطلاعات درباره سيستم "اشلون" اواخر سالهاي 1990 پخش شد. يكي از نشريات
آمريكايي مطلبي درج كرده بود كه ايالات متحده در چارچوب همكاري با
بريتانيا، كانادا، استراليا و نیوزلند به ايجاد شبكه جهاني استراق سمع و
تحليل اطلاعات و داده‌هاي همه وسايل الكترونيكي اعم از انواع تلفن، فكس،
اينترنت و ايميل، اقدام کرده است. همچنین سيستم هاي ارتباطات كابلي كه بر
روي بستر دريا بين قاره‌ها ساخته شده‌اند، مورد توجه اين سيستم قرار گرفت.
بعد از انتشار اين اطلاعات، كاخ سفيد و شركاي آن در زمينه جاسوسي
الكترونيكي جهاني رسماً به وجود سيستم "اشلون" اعتراف كردند.
اشلون Echelon
اين
سيستم كه در سالهاي جنگ سرد ايجاد شده بود، مخصوص نظارت بر اتحاد شوروي،
كشورهاي عضو پيمان ورشو و دولتهايي كه به اردوگاه سوسياليستي گرايش داشتند،
بود. اما امكانات آن براي كسب اطلاعات نه فقط نظامي بلكه اقتصادي و
جاسوسي-سياسي و ديپلماتيك- صنعتي و نيز نظارت بر سازمانها و اشخاص كافي
بود.
اشلون شامل حدود 120 ماهواره ارتباطی، اكتشافي و نظارتي مستقر در
مدارهاي ثابت دور زمين است. طبق اطلاعاتي كه به مجمع پارلماني اروپا ارائه
شد، بسياري از ماهواره‌هاي تجسسي مشغول استراق داده‌ها از كانالهاي ارتباطي
نه تنها روسيه بلكه اتحاديه اروپا هستند.
جمع‌آوري اطلاعات
الكترونيكي در سراسر كره زمين صورت مي‌گيرد و ايالات متحده، آمريكاي لاتين،
آسياي مركزي و چين شمالي را كنترل مي كند. اروپا، قسمت غربي روسيه تا
اورال و آفريقا در عرصه مسئوليت انگليس قرار دارد. استراليا مشغول استراق
سمع مكالمات از منطقه جنوب شرق آسيا و چين جنوبي است.
اطلاعات به
دست آمده به حافظه مدرنترين رايانه هاي موجود در مركز بررسي اشلون ارسال و
پياده مي شود. اين اطلاعات از "ديكشنريهاي اشلون" رد مي شود. كلمات كليدي
اين پايگاهها هر ماه در حال نوسازي است. اين پايگاه واژه ها شامل اسامي
افراد، ناوها، سازمانها و كشورها و يك سري اصطلاحات ويژه است. شماره تلفن و
فكس، آدرس ايميل در اينترنت كه به اشخاص، تجار، سازمانها يا سرويسهاي
دولتي تعلق دارند، حكم كليد رمز را دارند. با استفاده از مجموعه معين
كليدها مي توان اطلاعات ارزنده را كشف كرده و اطلاعات بي ارزش را بيرون
انداخت. تجهيزات ويژه "اشلون" قادر است به طور اتوماتيك موضوع اطلاعات
دريافت شده را طبقه بندي كند. دور كامل پردازش گزارشها از پياده كردن
ماشيني سخن شفاهي تا ترجمه اتوماتيك از بيش از 100 زبان، استخراج مي شود.
سيستم
"اشلون" همچنين در برگيرنده ناوهاي تجسسي و ايستگاههاي گيرندهاي است كه
به سازمانهاي عضو پروژه )اداره ارتباطات وزارت دفاع استراليا، دفتر ملي
امنيت زلاند نو و اداره ارتباطات بسته كانادا) تعلق دارند. از اين طريق
پذيرش و انتقال اطلاعات پردازش شده صورت مي‌گيرد.
كشورها
و سازمانهاي مختلف مدافع حقوق بشر مكرراً آمريكاييها و شركاي آنها را به
استفاده غير تخصصي از اين وسايل نيرومند متهم كرده اند. آنها مدعي هستند كه
اين ابزار در جهت جاسوسي اقتصادي، صنعتي، سياسي و ديپلماتيك، استراق سمع
مكالمات خصوصي و نظارت بر مكاتبات الكترونيكي خصوصي مردم فعاليت مي كند.
ولي اين اتهامات داراي مدرك و سند قابل توجه و محكمه پسندي نيست. در
پارلمان اروپا حتي جلسه ويژه اي در اين مورد تشكيل شد. در كميسيون تشكيل
شده، خاطرنشان شد كه در اتحاديه اروپا قوانيني وجود ندارد تا فعاليت اين
گونه سيستمها را مقرر كند. اين كميسيون پا را فراتر از حدود بحث درباره
كاربرد مشروع اين سيستم نگذاشت.
آمريكاييها به استفاده گسترده از
سيستم استراق جهاني داده ها ادامه مي دهند تا طيف وسيع مسائل و از جمله
مبارزه با گسترش مواد مخدر را حل كنند. در حال حاضر يكي از جهات اساسي
فعاليت اين سيستم، مقابله با تروريسم جهاني و جستجوي رهبران و فعالان
القاعده و سازمانهاي تروريستي ديگر است.
گذر زمان نشان خواهد داد
اين سيستم تا چه اندازهاي به برطرف كردن تروريسم كمك خواهد كرد. اما ادامه
انفجارها نشان داد كه سيستمهاي عظيم الكترونيكي هنوز نتوانسته است جايگزين
مطمئني براي شيوه هاي قديمي مبارزه با چريكها يعني استفاده از مأموران
نفوذي باشد.